Focus

#3 – Alcohol – De comazuipende jongeren (S17)

Wat gebeurt er eigenlijk in je lichaam als je jong bent en je drinkt tot je erbij neervalt? Jaarlijks komen er iets meer dan 1000 jongeren onder de 18 jaar met een alcoholvergiftiging op de spoedeisende hulp terecht. Hoe zijn zij eraan toe? 

📜 Louise Pigeaud is arts in het Amsterdam UMC op de kinderafdeling. Ze promoveerde in het Reinier de Graaffziekenhuis in Delft en aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam op de trends, risicofactoren en mogelijkheden voor preventie rond alcoholgebruik onder jongeren in Nederland en Europa. Ze interviewde de jongeren die met een alco...

Dementie, zeven soorten kanker en verslavingsstoornissen. Alcohol verhoogt het risico op meer dan 200 ziektes en aandoeningen, zowel mentaal en lichamelijk. Marlous Tuithof van het Trimbos Instituut onderzoekt de impact van alcohol op onze samenleving. Geschat wordt dat er jaarlijks tussen 2700 en 7500 mensen overlijden aan de gevolgen van die aandoeningen. 

📜 Yvo Kortmann is Maag Darm Leverarts en ziet dagelijks patiënten die last hebben van de gevolgen van alcoholgebruik. En dat zijn niet alleen zware alcoholisten, “Ook bij een paar biertjes verhoog je het risico op ziektes”. Hij pleit voor een maatschappij waarin alcohol een minder normale plek inneemt e...

Als we reclame's van alcoholische dranken mogen geloven zit er achter elke slok een eeuwenlange geschiedenis van tradities, rituelen en mythes. Maar schuilt er achter deze marketingcampagne's daadwerkelijk zo'n sprookjesachtig verleden? Of dronken we vroeger bier, wijn en jenever om hele andere redenen dan ons worden voorgeschoteld?

In deze aflevering lopen we langs de geschiedenis van alcohol. Eén ding wordt al snel duidelijk: onze relatie tot alcohol en dronkenschap in medisch-wetenschappelijke en sociaal-culturele zin wankelt door de eeuwen heen zélf allerlei kanten op.

📜 Leendert Alberts is docent geschiedenis aan de Hogeschool Utrecht. Hij schre...

Wie niet wil wachten op een uitnodiging voor een bevolkingsonderzoek kan zelf een uitvoerige gezondheidsscan laten uitvoeren; een zogenaamde Total Body Scan. Dat kost je dan wel een aardige stuiver, maar in ruil daarvoor krijg je zekerheid over je gezondheid terug. Ten minste, zo denken veel mensen. Enerzijds kunnen ze je rust bieden als er niks gevonden wordt, anderzijds kunnen ze je ook juist onnodig ongerust maken, bijvoorbeeld als er een vlekje wordt gevonden waarvoor je ter controle alsnog naar een specialist moet, en die vervolgens concludeert dat het onschadelijk is. En wat kosten deze dubbele checks de Nederlandse...

Iedereen krijgt automatisch een brief voor een bevolkingsonderzoek in de brievenbus. De veronderstelling is dat je mee wil doen, en wil je dat niet, dan moet je dat zelf actief aangeven. Iemand die dat heeft gedaan en aan geen enkel bevolkingsonderzoek meedoet, is Marli Huijer, voormalig Denker der Nederlanden en schrijver van het boek De toekomst van het sterven (2022). In deze aflevering van Focus vertelt ze waarom ze dat heeft gedaan. Ook zoomt ze uit en beschouwt ze waarom het in Nederland vanzelfsprekend is om alles helemaal zeker over je lijf te willen weten. Daarbij biedt ze handvatten voor...

Bevolkingsonderzoek verlaagt sterfte aan darmkanker met 45%. Dat vond️ Iris Landsdorp-Vogelaar in haar onderzoek. Als hoogleraar vroegopsporing aan het Erasmus MC bestudeert Iris Landsdorp-Vogelaar de effectiviteit van die onderzoeken. Ze combineert klinische data met zelfgebouwde modellen om bevolkingsonderzoeken te analyseren. Hoeveel gezondheidswinst is er uiteindelijk? En wat kost dat allemaal?  In deze aflevering van Focus neemt ze ons mee in haar onderzoek.

📖 Meer lezen? De RIVM-rapporten van de onderzoeken naar de effectiviteit van bevolkingsonderzoeken, waar onder andere Iris Landsdorp-Vogelaar aan werkte.

🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek:

Aflevering 1: De brief<...

Darmkanker, Borstkanker en Baarmoederhalskanker. Drie ziektes waar in Nederland bevolkingsonderzoek naar wordt gedaan. Vanaf een bepaalde leeftijd krijgt iedereen een brief. Een oproep om mee te doen met onderzoek om te checken of je ziek bent zonder dat je het doorhebt. Meedoen is eigen keuze, waarom zou je wel of niet meedoen?

🏛️ Mireille Broeders, epidemioloog aan het Radboud UMC, licht toe hoe bevolkingsonderzoek in elkaar zit. Waarop testen we en hoe doen we dat? Zij doet zelf onderzoek naar verbetering van bevolkingsonderzoek. Waar zitten de ontwikkelingen? En welke rol krijgt AI daarin?

🎧 Meer luistere...

Tijdens het Betweter Festival in Utrecht spraken presentatoren Sander Nieuwenhuijsen en Renette Kwakkenbos met postdoctoraal onderzoeker Rianne Riemens over haar onderzoek naar greenwashing door ‘Big Tech’.

“Meer technologie wordt gepresenteerd als dé oplossing voor problemen die technologie zelf heeft veroorzaakt.”

Riemens laat zien hoe bedrijven als Apple, Google, Amazon en Microsoft zich presenteren als klimaatredders, terwijl ze behoren tot de grootste vervuilers. In deze aflevering hoor je hoe deze bedrijven duurzaamheid claimen via slimme campagnes, hoe AI wordt gepresenteerd als dé oplossing voor alles en hoe ruimtevaart wordt ingezet als marketingstrategie. Ook bespreken we hoe CEO’s zich...

Tijdens De Nacht van Ontdekkingen in Leiden onderzoekt presentator Sander Nieuwenhuijsen met stresswetenschapper Laura Nawijn en literatuurhistoricus Evert van Leeuwen en het publiek de fascinerende horrorparadox: waarom zoeken we angst op, terwijl we het tegelijkertijd willen vermijden?

In een speciaal gebouwd spookhuis werden bezoekers blootgesteld aan klassieke angstmomenten – van duistere geluiden tot onverwachte luchtstoten – en werden hun reacties gemeten. 

“Je lichaam reageert op horror zoals op verliefdheid of bungeejumpen.”

Van Leeuwen reflecteert daarbij op horror in fictie en literatuur.

“Jonge lezers zoeken in dystopische horror niet alleen gruwel, maar ook schoonheid en zingevin...

Tijdens de Nacht van Ontdekkingen in Leiden gaat presentator Syb Faes in gesprek met schrijver en jurist Roxane van Iperen over haar boek Eigen planeet eerst en de vraag waarom onze democratie faalt in het aanpakken van de klimaatcrisis.

Van Iperen schetst een wereld waarin twee systemen tegenover elkaar staan: een globale planeet gedreven door marktbelangen en een lokale planeet waarin burgers leven met fundamentele behoeften en morele waarden.

“Het lijkt alsof we ruzie maken over de kleur van de bank, terwijl het huis in de fik staat.”

Ze legt uit hoe democratische waar...

Een festival kan een plek zijn waar wetenschap en kunst elkaar ontmoeten. In deze tweede aflevering van onze festivalserie onderzoeken sociaal psycholoog Tom Frijns (Universiteit Utrecht) en cultuurwetenschapper Gerlov van Engelenhoven (Universiteit Leiden) hoe mensen communiceren zonder woorden. 

“Mijn hoop is dat mensen elkaar beter begrijpen als ze synchroniseren” 

Tijdens een performance op Lowlands Science wordt het publiek uitgedaagd om mee te bewegen, te synchroniseren en betekenis te geven aan een verhaal zonder taal. Wat doet dat met je emotie, je hersenactiviteit en je gevoel van verbondenheid?
 
“Je wordt helemaal in het diepe gegooid…...

Een festival is meer dan muziek, theater of kunst. Het is ook een plek waar wetenschap tot leven kan komen. In deze special van Focus duiken we in de wereld van festivalonderzoek. In deze eerste aflevering onderzoeken we samen met Anouk Keizer (Universiteit Utrecht) en haar collega’s van de Dutch Touch Society hoe sociale aanraking ons welzijn beïnvloedt.

“We willen weten: welke aanraking helpt wie het meest?”

Wat gebeurt er in je hersenen als je een hand vasthoudt tijdens een enge film? En kan een knuffelrobot net zo troostend zijn als een mens? In een...

Wat is de impact van framing, propaganda en tijdsdruk op de berichtgeving over de situatie in Israël en Gaza?  

In deze aflevering van Focus onderzoeken we hoe media opereren in conflictsituaties. Wat betekent het om verslag te doen van een oorlog waar je niet fysiek aanwezig kunt zijn?

“Je wordt als journalist als het ware gedwongen om op het moment geschiedenis te schrijven. En dat kan eigenlijk niet.”

Emeritus hoogleraar internationale communicatie Cees Hamelink reflecteert op de rol van media als bemiddelaar tussen werkelijkheid en publiek.

“Goede journalistiek verdient een goed pub...

Elke 20 seconden en nieuw doelwit voor ogen – de officiers moeten kiezen: wel of niet aanvallen? AI krijgt een steeds grotere rol in conflictsituaties. Het zou moeten zorgen voor preciezere executie, en dus: minder burgerleed. Maar hoe zit dat nou echt? “Het gedrag op basis waarvan mensen als target voor een bombardement worden geselecteerd, komt veel voor onder burgers in een oorlogssituatie.” Lauren Gould, universitair docent conflictstudies aan de Universiteit Utrecht en het NIOD, neemt ons mee in haar onderzoek naar de rol van AI in oorlogsvoering.

📖 Lees het hele artikel van Yuval Abraham hier: https://www.972mag.com/laven...

De situatie in Israël en Gaza is hooggespannen en iedere toeschouwer speelt voor eigen expert. Maar wat kunnen we op wetenschappelijke grond zeggen over de oorlog en zijn gevolgen? "Al sinds halverwege de twintigste eeuw hebben we genoeg voedsel om in theorie alle hongersnoden te voorkomen." In deze aflevering van Focus vertelt universitair docent Economische en Milieugeschiedenis Ingrid de Zwarte (WUR) met historische voorbeelden hoe een hongersnood kan ontstaan, en of er op dit moment in Gaza sprake van is.

⛑️ Carla Jonkers, Hoofd internationale noodhulp van het Rode Kruis, vertelt hoe het leven van Gazanen er op di...

De situatie in Israël en Gaza is hooggespannen en iedere toeschouwer speelt voor eigen expert. Maar wat kunnen we op wetenschappelijke grond zeggen over deze oorlog?

“De wetenschap is er vrij eenduidig over eens dat het hier gaat om een Genocide.”

In deze aflevering van Focus vertelt Uğur Ümit Üngör, hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam en het Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD), hoe hij onderzoek doet naar genocide.  

"Ik ben op zoek naar patronen en motieven"  

Wat is het belang van het benoeme...

Een M, een V, een X: ogenschijnlijk slechts een paar lettertjes, één veld in je paspoort. Maar ze staan voor iets veel groters: hoe vormen wij gender, en hoe vormt gender ons? “Er zijn allerlei gradaties van gender en niemand is eigenlijk dat ideale ding.”

In deze aflevering van Focus:

🏛️ Geertje Mak, hoogleraar gendergeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, schetst hoe we door de eeuwen heen naar gender hebben gekeken.

⚧️ Miriam Wickham, gepromoveerd op genderneutraliteit aan de Universiteit Utrecht, vertelt welke positieve invloed een minder binair gendersysteem heeft – voor non-binaire mensen én mannen en vrouwen...

De afgelopen jaren is het aantal diagnoses zoals ADHD enorm toegenomen. Op sociale media wemelt het van de filmpjes met zogenaamd handige lijstjes zodat je jezelf kan diagnosticeren. Een label kan opluchting geven – eindelijk een verklaring voor waar je al die tijd mee zat. Maar wat als je te maken krijgt met de schaduwkanten ervan? “Een label is per definitie te beperkt om menselijke gedrag in te delen.”

In deze aflevering van Focus:

🩺 Floortje Scheepers, hoofd psychiatrie van het UMC Utrecht, houdt een vurig pleidooi voor het afschaffen van labels.

💭 Sander Werkhoven, filosoof aan de Unive...

Stel je voor, je hebt een vader uit China en een moeder uit Nederland. Dan krijg je twee verschillende culturen mee, met een eigen set aan tradities en gebruiken. Ben je dan Chinees of Nederlands? En... wanneer je meerdere culturen in je draagt, is dat dan een nadeel in onze maatschappij, of juist een enorme rijkdom? Of, kan het ook allebei? “Met hokjesdenken doen we elkaar en onszelf tekort.”

In deze aflevering van Focus: 

🌍 Sheida Novin, onderzoeker in ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit Utrecht, vertelt hoe jongeren denken over hun biculturele achtergrond.

👫 Jochem Thijs, interdiscip...

Labelen: wij mensen zijn er dol op. Of het nu in de scheikunde, sociale wereld of supermarkt is, overal plakken we etiketjes op. Maar waarom doen we dat, en hoe beïnvloeden labels hoe we kijken naar onszelf en naar anderen? “Binnen een paar milliseconden heb je eigenlijk al een beeld.”

In deze aflevering van Focus:

🏷️ Sandra Vos, sociaal psycholoog, docent-onderzoeker aan de Hanzehogeschool en promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen, legt uit waarom mensen zo verslaafd zijn aan labelen.

🐘 Verslaggever Syb Faes gaat langs bij bioloog Manon de Visser en directeur conservatie en wetenschap Je...

Is onze podcasthost Lara Billie Rense een sukkel? Op zoek naar ontspanning kwam die een advertentie tegen… en bestelde een elektronisch apparaatje dat de nervus vagus stimuleert. De beloftes van de producent zijn groot: “Repareer je zenuwstelsel, kalmeer je geest, krijg je energie terug, bereik topprestaties.”

Maar brengt zo’n apparaatje écht ontspanning? En... is er wetenschappelijk bewijs dat een mogelijk heilzaam effect ondersteunt?

Deze fact check aflevering van Focus gaat dus om de vraag: Vagus stimulatie: zin of onzin?

🧠 Laura Steenbergen, universitair docent aan de Universiteit Leiden, vertelt ons meer over het zenuwstelsel...

Elektriciteit zit in ons lichaam. Ze is al aanwezig vanaf de eerste celdeling en het ontstaan van ons lichaam. Sterker nog: het lijkt erop dat elektrische velden richting geven aan hoe we groeien - én door het meten van die elektriciteit zouden we kunnen voorspellen wanneer dat mis dreigt te gaan. Kunnen we die kennis inzetten om bijvoorbeeld kanker te genezen?

Wat heeft dit te maken met Harold Saxton Burr, die in de jaren ’30 al schreef over “levensvelden”? En hoe ver zijn we inmiddels in de wetenschap?

In deze aflevering van Focus duiken we in het beg...

Bliksem: een natuurkracht die prachtig, ontzagwekkend én beangstigend is. En nog steeds grotendeels een mysterie. In Nederland slaat de bliksem elk jaar zo’n 300.000 keer in. Gemiddeld worden zes mensen per jaar geraakt — en twee daarvan overleven het niet.  

Wat gebeurt er met je lichaam als je door bliksem getroffen wordt?  En hoe zit het eigenlijk met stroomstootwapens, zoals de taser? Zijn die wel zo veilig als we denken? 

In deze speciale aflevering van Focus:  

🩺 Sonja Scholten, brandwondenarts bij het brandwondencentrum van het Martini Ziekenhuis in Groningen, vertelt over de heftige impact van een stroomsc...

Elektriciteit stroomt door ons lichaam. Elke beweging, emotie en beslissing wordt aangestuurd door elektrische impulsen in de hersenen. 

Luigi Galvani en zijn vrouw Lucia Galeazzi ontdekten samen voor het eerst elektriciteit vanuit het lichaam. We maken een sprong naar 250 jaar later.

"Veel mensen realiseren zich niet dat het lichaam alleen maar kan werken dankzij elektriciteit,” zegt Damiaan Denys, filosoof en hoogleraar psychiatrie aan het Amsterdam UMC. Maar wat doet die stroom eigenlijk met ons? En kunnen we die inzetten in ons voordeel?

In deze Focus aflevering duiken we diep in het brein:

⚡...

Eiwittransitie in Nederland: al jaren wordt er gepleit om minder dierlijke eiwitten te consumeren en vaker te kiezen voor plantaardige alternatieven. Is het wel gezond? Hoe ver zijn we hier in Nederland mee? En wat heeft een bijzondere bitterbal uit Groningen hiermee te maken?

In deze speciale aflevering van Focus beantwoorden Paul de Vos, Jonah Freud en Marleen Onwezen al deze vragen.

🔬 Paul de Vos, hoogleraar immunologie en programmadirecteur van Fascinating, legt uit waarom de Groningse bitterbal eigenlijk een ‘eiwitbal’ wordt genoemd en hoe deze krokante innovatie de eiwittransitie vooruit helpt.

🍽️ Jonah Freud, culinair jou...

Eén op de vier mensen krijgt gedurende het leven te maken met een hersenaandoening. Wat als we deze aandoeningen zouden kunnen behandelen met geluidsgolven, zonder te snijden of boren? Hersenwetenschapper Lennart Verhagen (Radboud Universiteit & Dondersinstituut) onderzoekt verschillende toepassingen van focused ultrasound, trillingen die op één punt samenkomen. 

Op het InScience filmfestival in Nijmegen demonstreert hij aan presentator Sander Nieuwenhuijsen hoe gerichte geluidsgolven de toekomst van de geneeskunde kunnen veranderen. Verhagen legt uit hoe deze innovatieve techniek nieuwe mogelijkheden biedt voor de behandeling van uiteenlopende aandoeningen, van Parkinson en depressie tot angststoornissen en kanker.

Ook hore...

Oorlog wordt steeds meer high-tech. Bewapende drones worden van grote afstand aangestuurd, of gaan zelfs helemaal zelfstandig naar hun doelwit op zoek. Automatische luchtafweer reageert sneller dan een mens ooit zou kunnen. Kunstmatige intelligentie analyseert bakken met gegevens in een oogwenk, en doet voorstellen voor het volgende bombardement. En ondertussen woedt er ook een informatie-oorlog in onze nieuwsfeeds en op sociale media.

Wat heeft al die technologie voor gevolgen voor militairen aan de frontlinie, en voor de burgerbevolking in oorlogsgebied? Wat klopt er van het idee dat precisiewapens een ‘schonere’ oorlogvoering mogelijk zouden maken? 

Er worde...

De meeste seks tussen mensen is niet gericht op bevruchting, maar op plezier. En daar is het menselijk lichaam goed voor uitgerust. Net als sommige andere gelukkige diersoorten heeft de mens bijvoorbeeld een relatief grote clitoris. En al in de baarmoeder lijken embryo’s plezierige plekjes tussen hun benen te ontdekken.

Toch lag in wetenschappelijke theorieën over het ‘nut’ van seks gedurende lange tijd de nadruk op voortplanting. Seksuele voorlichting ging tot voor kort vooral over het voorkomen van onbedoelde zwangerschappen en soa’s. En toen er langzamerhand wel meer aandacht werd besteed aan plezier, leidde dat tot g...

Hoe ziet de toekomst van de oplaadbare batterij eruit? Een ding is zeker: hij moet duurzamer, veiliger en het lieft gemaakt worden zonder kritieke materialen. Hoogleraar elektrochemische energieopslag Marnix Wagemaker van de TU Delft werkt aan meerdere potentiële technologiën voor de batterij van de toekomst.

In deze laatste aflevering van de Focus-podcastserie ‘De Batterijbelofte’ spreekt presentator Lara Billie Rense met Wagemaker ik de studio over zijn onderzoek naar het verbeteren van de elektrolyt en de kansen voor natrium, keukenzout, als vervanger van lithium in de batterij.

Volgens Wagemaker zullen uiteindelijk meerdere diverse technologiën zorge...

In Nederland werkt de Leidse start-up Leyden Jar aan een batterij die 70% meer energie opslaat, veiliger is en in Nederland wordt ontwikkeld. Maar kan Nederland een belangrijke rol spelen in de batterijmarkt, die op dit moment gedomineerd wordt door Chinese partijen?

In deze aflevering van de Focus-podcastserie 'De Batterijbelofte' onderzoeken presentator Lara Billie Rense en verslaggever Stijn Goossens hoe het gesteld is met een Nederlandse batterij-industrie. En wat er voor nodig is om een baterijketen op te zetten in Nederland.

Wat zijn de kansen én de uitdagingen? Waarom is het bouwen van een eigen batterijfabriek z...

Oplaadbare accu’s zijn overal om ons heen: in je smartphone, elektrische fiets, auto en zelfs in grote batterijparken. Maar hoe veilig zijn deze batterijen? En wat zijn de gevolgen van het winnen van grondstoffen zoals kobalt en lithium?
 
In deze aflevering van de Focus-podcast bespreken Lara Billie Rense en Stijn Goossens de risico’s en impact van de lithium-ion-batterij. Van het gevaar van batterijbranden tot de ethische dilemma’s rondom grondstofwinning in landen als Congo.

In Europa worden pogingen gedaan om minder afhankelijk te worden van grondstofwinning, door zelf de materialen te recyclen. Maar hoe duu...

Batterijen zijn onmisbaar in ons dagelijks leven – van alledaagse apparaten zoals smartphones en elektrische tandenborstels tot de accupakketten in voertuigen en grootschalige opslag in batterijparken. Maar wat maakt ze zo belangrijk voor een duurzame toekomst? En wat is de specifieke rol van lithium in dit verhaal?

In deze aflevering van de Focus-podcast legt verslaggever Stijn Goossens uit hoe de oplaadbare batterij zich heeft ontwikkeld, van de Nederlandse uitvinding van de Leidsche Fles tot de moderne lithium-ion-batterij.

Lithium speelt een centrale rol in het opslaan van energie en maakt de energietransitie mogelijk, maar deze technologie roept oo...

De grenzen tussen werk en privé vervagen. Met onze smartphones en laptops dragen we ons werk mee naar huis - maar dringt ons privéleven ook door in de werkdag.
Dat levert stress op, vertelt Daantje Derks, hoogleraar 'Technology facilitated work-life integration' aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Ook vertelt ze over 'telepressure': de verplichting die we voelen om snel te reageren op de honderden berichten die dagelijks binnenstromen. Als je ooit hebt gezegd: 'sorry dat ik nu pas terug app', gaat dit over jou.

Onze grenzeloze verbinding brengt veel moois, maar zorgt ook voor stress. Hoe...

Onze smartphones liggen constant op de loer om onze aandacht te vragen met een zoem of een ping, of om tijdens een dood momentje de nodige afleiding te verzorgen.
Is deze continue bron van prikkels eigenlijk wel goed voor ons?

Hoogleraar cognitieve psychologie en aandachts-expert Stefan van der Stigchel (UU) legt uit waarom smartphones onze concentratie verstoren, en hoe dat ons gestrester maakt. Ook hebben we door die apparaatjes minder momenten van stilte in ons hoofd, oftewel 'dagdromen' - terwijl we dat juist zo hard nodig hebben om stress te voorkomen.

Presentator Lara Billie...

Stress lijkt een paradox van de moderne tijd: we leven veiliger en welvarender dan ooit, maar kampen massaal met vermoeidheid, angst en lichamelijke klachten. Hoe is dat mogelijk?

Die vraag leggen we neer bij Stephan Claes, hoogleraar psychiatrie en psychiater aan de KU Leuven. Hij schreef het boek De Gestreste Samenleving - waarom we alles hebben en toch ziek worden.
Stephan deelt inzichten over hoe onze moderne maatschappij bijdraagt aan deze collectieve spanning. We hebben meer vrijheid dan ooit, maar is dat ook onze valkuil? Lopen we, door onze grenzeloze wereld, tegen onze eigen grenzen aan...

Steeds meer mensen kampen met stress en burn-outs. Is dit een modern probleem, of worstelden onze voorouders hier ook al mee?

Verslaggever Ruben Rosen Jacobson duikt in deze vragen en ontdekt onderweg verrassend veel over zijn eigen stressgewoonten. Hij ondergaat een stress-test bij hersenonderzoeker Erno Hermans (Radboud Universiteit), die uitlegt hoe ons stressmechanisme ons hielp overleven, maar in ons moderne leven zijn doel wel eens voorbij schiet.

Archeoloog Sarah Schrader (Universiteit Leiden) vergelijkt onze stress met die van traditionele stammenn. Neurobioloog Brankele Frank laat zien hoe burn-outs de mens al duizenden jaren treffen... maar de laatste de...

De aardappel heeft de laatste jaren een slechte reputatie gekregen en wordt vaak gezien als een dikmaker. Volgens afweerspecialist Paul de Vos (UMCG) is dat onterecht, vooral als je de aardappel op de juiste manier bereidt en eet. Uit jarenlang fundamenteel wetenschappelijk onderzoek naar zetmeel in aardappels is een eenvoudige maar effectieve toepassing voortgekomen die je gezondheid kan ondersteunen.

Normaal gesproken wordt het zetmeel in aardappels in je lichaam omgezet in simpele suikers die snel worden opgenomen en energie leveren. Maar als je een gekookte aardappel eerst laat afkoelen en daarna een nacht in de koelkast zet...

Uit één aardappel ruim 300 verschillende zetmeelproducten maken die vervolgens terug de vinden zijn in tegellijm, glossy magazines en plantaardige yoghurt. Van het verdikken van soepen en sauzen tot structuur geven aan plantaardige kipstukjes; de potentie van de zetmeelaardappel blijkt enorm. Waar het geloosde aardappeleiwit vroeger voor schuimkoppen in het kanaal zorgden, worden juiste deze eigenschappen nu ingezet in chocolademousse.

Ruim 2000 akkerbouwers hebben zich sinds jaar en dag verenigd in de noordelijke coöperatie Avebe. Om in te kunnen spelen op trends in de markt zoals de groeiende vraag naar plantaardige producten en om voorop te blijven lopen in...

Nederland is hét aardappelland, met veel kennis in huis en pootaardappelen die de hele wereld over gaan en zo indirect miljarden mensen voeden.

Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen vervolgt zijn toch langs telers en wetenschappers en gaat op zoek naar de aardappel van de toekomst. Een ras dat lekker smaakt, makkelijk te verbouwen en verwerken is én weerstand weet te bieden tegen de hardnekkige aardappelziekte Phytophthora. We horen Paul en Sandra Cryns op hun akkerbouwbedrijf in Swifterbant en onderzoeker plantveredeling Jack Vossen en onderzoeker gewasgezondheid Geert Kessel van de Wageningen University & Research.

Podcast Focus wordt gemaakt op...

De aardappel wordt bedreigd en daarom wordt jouw frietje in de snackbar steeds duurder. Klimaatverandering, weersextremen, insecten en virussen.. de aardappelplant heeft het zwaar. Maar de grootste boosdoener is Phytophthora infestans, veroorzaker van de gevreesde aardappelziekte. Een ziekteverwekker die zich gedraagt als schimmel (maar dat niet is) en oogsten kan laten mislukken.

Verslagever Sander Nieuwenhuijsen onderzoekt hoe aardappelboeren en wetenschappers de strijd aangaan, zodat hij zijn geliefde patat niet hoeft te missen. Hij gaat langs bij Paul en Sandra Cryns op hun akkerbouwbedrijf in Swifterbant en spreekt onderzoeker plantveredeling Jack Vossen en onderzoeker gewasgezondheid Geert Kessel op...

In deze speciale live-opname vanaf het Betweter Festival van de Universiteit Utrecht duiken we in de complexe wereld van chronische pijn en de rol van communicatie daarin.

Communicatiewetenschapper Baukje Stinesen van de Hogeschool Utrecht deelt haar inzichten over hoe patiënten, behandelaars en omstanders praten over pijn. Waarom is het zo moeilijk om chronische pijn in woorden te vatten? En kan betere communicatie de pijnervaring veranderen?

Je hoort ook de ervaringen van ervaringsdeskundige Koert Hommel, die tevens werkt voor de Landelijke Pijn Organisatie (LPO).

Deze aflevering van Podcast Focus werd opgenomen tijdens het B...

Lowlands Science is een terugkerend onderdeel op het grootschalige festival in Biddinghuizen. Wetenschappers van universiteiten, HBO-instellingen en onderzoeksinstituten grijpen de kans aan om te vertellen over hun onderzoek én data te verzamelen onder de 65.000 potentiële proefpersonen. Verslaggevers Tess en Sander mengen zich onder de festivalbezoekers en dragen ook hun steentje bij. 

Lichtvlekje, geel kijkgaatje of spits elfje. Je verzint het niet, de poëtische namen van sommige insecten. Toch zitten ze misschien ook in jouw tuin. Hoe kan het eigenlijk worden, als je alles doet en laat om je tuin om te toveren tot een verwilderde en diervriendelijke groene oase? We gaan op zoek naar het kleinste leven in een paradijselijke tuin in Oosterbeek. 
 
Onze tuinen samen vormen het grootste natuurgebied van Nederland: Nationaal Park Alle Tuinen! Hoe staat het met de soortenrijkdom in onze eigen achtertuinen? En wat kunnen we zelf doen om de biodiversiteit te vergroten? 
 ...

Niet iedereen heeft een tuin, maar dat is geen excuus om niets voor de natuur te betekenen. Een balkon is natuurlijk een stuk kleiner en je kan er geen tegels wippen, maar kansloos ben je zeker niet. Het meest minuscule balkon kan juist boordevol leven zitten. Ook geen balkon? Dan kun je altijd nog guerrilla tuinieren in de openbare ruimte. 
 
Onze tuinen (en balkons dus) samen vormen het grootste natuurgebied van Nederland: Nationaal Park Alle Tuinen! Hoe staat het met de soortenrijkdom in onze eigen achtertuinen? En wat kunnen we zelf doen om de biodiversiteit te vergroten? 
...

Wetenschappers klimmen steeds vaker op de barricaden. Ze organiseerden woonprotesten, stonden in toga op de A12, en bezetten universiteitsgebouwen uit protest tegen banden met fossiele industrie en met Israëlische universiteiten. Ze spraken zich uit over het vaccinatiebeleid en mengden zich in debatten over migratie en stikstof.

Is wetenschapsactivisme een noodzakelijke reactie op onrecht, desinformatie, en de politisering van wetenschappelijke kennis? Of ondermijnt het de autoriteit van de wetenschap? Met vier wetenschappers die zich uitspreken over urgente kwesties - van klimaat en ecologie tot mensenrechten en gezondheid - ontleden we het fenomeen wetenschapsactivisme tot op het bot. Duration: 00:46:18

Wij Nederlanders zijn dol op beton. Overal om je heen zie je het als je door een woonwijk wandelt:  Of het nou grote vierkante tegels zijn of grint, in veel tuinen is er geen grasspriet te bekennen. Vooral omdat we het idee hebben dat dit het minste onderhoud kost. Zo’n stenen omgeving biedt niks voor insecten, terwijl ook deze tuinen juist heel veel potentie hebben.

Onze tuinen samen vormen het grootste natuurgebied van Nederland: Nationaal Park Alle Tuinen! Hoe staat het met de soortenrijkdom in onze eigen achtertuinen? En wat kunnen we zelf doen om de bio...

Onze tuinen samen vormen het grootste natuurgebied van Nederland: Nationaal Park Alle Tuinen! Hoe staat het met de soortenrijkdom in onze eigen achtertuinen? 

Lukt het om 5.000 verschillende soorten wilde planten en dieren te tellen in de maand juli? In samenwerking met het Kadaster en de gratis app ObsIdentify  van Waarneming.nl gaan we deze uitdaging aan met een BioBlitz, een officiële telling. Je vind de BioBlitz hier.

De documentaire My Garden of a Thousand Bees is op woensdag 7 augustus, 20.35 uur te zien op NPO 2 en daarna een week lang op NPO Start, en 9 maanden op...

Er is een nieuw, allergrootste natuurpark van Nederland: het ‘Nationaal Park Alle Tuinen’. 

In de nieuwe podcastserie 'Iedere tuin telt' helpen we iedereen die een tuin heeft met zijn nieuwe taak als natuurbeheerder. 

Vanaf 30 juni te beluisteren in Podcast Focus.

Nationaal Park Alle Tuinen.

We gaan op onderzoek uit in dit gloednieuwe Nationaal Park: Lukt het om 5.000 verschillende soorten wilde planten en dieren te tellen in de maand juli? In samenwerking met het Kadaster en de gratis app ObsIdentify  van Waarneming.nl gaan we deze uitdaging aan met een BioBlitz, een officië...

Deze extra aflevering werd opgenomen tijdens de lancering van de podcast 'Alles voor de wetenschap' op zondag 23 juni in het Allard Pierson Museum te Amsterdam.

In deze aflevering spreekt Lara Billie Rense met drie vrouwen die op dit moment in het wetenschappelijke veld werken. Aan tafel zitten Daphne Stam (theoretisch natuurkundige), Fleur Zeldenrust (hersenwetenschapper) en Margriet van der Heijden (bijzonder hoogleraar wetenschapscommunicatie).

Zij vertellen over hun eigen ervaringen als vrouw in de wetenschap en beantwoorden vragen uit het publiek. 

Presentatie: Lara Billie Rense
Redactie: Edda Heinsman
Opname en montage: Stijn Goossens Duration: 00:46:28

Briljant natuurkundige, zakenvrouw, oorlogsheldin, Caroline Bleeker (1897-1985) is het allemaal. Ondernemend en zelfbewust als ze is, richt ze na haar promotie een eigen bedrijf op: een fabriek voor wetenschappelijke instrumenten. In de jaren dertig groeit het uit tot een bloeiend bedrijf. Tijdens de oorlog wordt het een plek waar joodse onderduikers een veilig heenkomen vinden.

Jarenlang werkt Caroline Bleeker samen met de natuurkundige Frits Zernike en dat resulteert in een baanbrekende uitvinding: een microscoop waarmee voor het eerst het proces van celdeling kan worden bestudeerd. Hij krijgt er de Nobelprijs voor. Maar hoe groot is haar rol...

Het summum van het lot van de vergeten wetenschapper ondergaat orthopedagoog Ida Frye (1909-2003), ook bekend als Zuster Gaudia, omdat ze naast wetenschapper ook enige tijd kloosterling is.

Zij is gefascineerd door kinderen met autistisch gedrag en schrijft hierover al in 1939. Een van de kinderen die ze behandelt is de vierjarige Siem. Ze observeert de jongen en geeft hem therapie, waardoor Siem duidelijke vorderingen maakt in zijn ontwikkeling.

Ida Frye is een van de eerste wetenschappers die over autisme publiceert. Toch zien we in de geschiedschrijving de namen van tal van mannelijke ‘ontdekkers’ van autisme, maar...

In de eerste helft van de twintigste eeuw is de wetenschap een van de weinige manieren voor vrouwen om carrière te maken. Antonia Korvezee (1899-1978) kiest doelbewust dit levenspad. Als studente scheikunde in Delft raakt ze al gauw gefascineerd door radioactiviteit, een heel nieuw en spannend onderzoeksgebied.

Ondanks dat ze een autoriteit wordt op dit gebied en zelfs in het befaamde lab van Marie Curie werkt, wordt ze keer op keer gepasseerd voor het hoogleraarschap. Na bijna twintig jaar volgt dan eindelijk de beloning en wordt ze de eerste vrouwelijke hoogleraar aan de TU Delft. Maar a...

Botanica en genetica Tine Tammes (1871-1947) maakt een flitsende carrière in de wetenschap: ze wordt zelfs de eerste vrouwelijke hoogleraar in Groningen. En dat in een vakgebied dat nog in de kinderschoenen staat. Maar ook een vakgebied met een duistere kant. Want gelijk met de genetica komt ook de eugenetica op, met experimenten om een übermensch te creëren. Hoe dacht Tine Tammes daarover?

Met enige angst doorgrondt Edda Heinsman de archieven die daarover uitsluitsel moeten geven. Tegelijk is er nog een prangende vraag: waarom gingen mannelijke wetenschappers met de eer strijken voor onderzoek waaraan zij een...

Elsa van Dien (1914-2007) staat op het punt om naar het prestigieuze Harvard af te reizen als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Elsa is een talentvol sterrenkundige en ze zal de eerste Nederlandse vrouw zijn die gaat promoveren in Harvard. Maar de oorlog gooit roet in het eten. Ze moet vanwege haar joodse afkomst onderduiken en verdwijnt uit beeld.

Na de oorlog promoveert ze alsnog aan Harvard en beleeft haar carrière een glorieuze doorstart, maar dat verandert als ze in het huwelijk treedt met mede-astronoom Bruno van Albada. Vanaf dan publiceert ze nauwelijks nog. Tegelijkertijd verdubbelt het w...

Veel vrouwelijke Nederlandse wetenschappers uit de vorige eeuw wijdden hun leven aan de wetenschap, deden belangrijke ontdekkingen, maar kregen daar nooit de credits voor. Wie waren deze vrouwen? Wat dreef ze en welke obstakels moesten ze omzeilen? Wetenschapsjournalist Edda Heinsman gaat in een vijfdelige podcast op zoek naar de levensverhalen van vijf van deze vrouwen. In archieven en in gesprekken met nabestaanden en intimi komt ze erachter dat vooroordelen, mannelijke tegenwerking, maar soms ook onbaatzuchtigheid en liefde hun carrières in de weg stonden.

Alles voor de wetenschap is een podcast van de NTR, NPO Luister en d...

In de Focus-podcast ‘Doorjagen met Jekel’ bespreken Diederik Jekel en Lara Billie Rense de belangrijkste bevindingen uit de tv-afleveringen. Ook beantwoorden ze de verschillende vragen die kijkers hadden naar aanleiding van de uitzendingen.

Nederland kent een rijke traditie vol invloedrijke wetenschappers. In ‘Jekels Jacht’ brengt Diederik Jekel een ode aan bijzondere en briljante Nederlandse wetenschappers. Hij duikt in de wereld van wetenschappers die met hun baanbrekende experimenten en onderzoeken de koers van de geschiedenis hebben veranderd.

Dat doet hij door het experiment zoveel mogelijk na te doen met de middelen van toen. Jekel dompelt zich onder in...

In de Focus-podcast ‘Doorjagen met Jekel’ bespreken Diederik Jekel en Lara Billie Rense de belangrijkste bevindingen uit de tv-afleveringen. Ook beantwoorden ze de verschillende vragen die kijkers hadden naar aanleiding van de uitzendingen.

Nederland kent een rijke traditie vol invloedrijke wetenschappers. In ‘Jekels Jacht’ brengt Diederik Jekel een ode aan bijzondere en briljante Nederlandse wetenschappers. Hij duikt in de wereld van wetenschappers die met hun baanbrekende experimenten en onderzoeken de koers van de geschiedenis hebben veranderd.

Dat doet hij door het experiment zoveel mogelijk na te doen met de middelen van toen. Jekel dompelt zich onder in...

Nimweegs is een taal die wordt gesproken door een paar honderd Nijmegenaren. De taal mag met recht 'inheems' genoemd worden, maar voor taalwetenschapper Luis Miguel Rojas Berscia is er nog meer interessant aan het Nimweegs.

In deze speciale aflevering tijdens het InScience Filmfestival in Nijmegen spreek Ruben Rosen Jacobson met Luis Miguel over zijn onderzoek naar het verdwijnen van de Nijmeegse taal. Ook schuift de bekende Nijmegenaar Hennie Linders, ook bekend als 'Henniesee', aan om te vertellen over zijn band met de taal. 

🔊 Deze podcast is opgenomen in het Café van filmtheater LUX in Nijmegen. Je ho...

In het Amazonegebied worden zo'n 300 verschillende talen gesproken, maar dat wordt steeds minder. Toch lijkt er ook een nieuwe taal op te komen, die gesproken wordt door steeds meer inheemse volken. Taalwetenschapper Luis Miguel Rojas Berscia doet onderzoek naar die nieuwe opkomende taal in de Amazone.

In deze speciale aflevering tijdens het InScience Filmfestival in Nijmegen spreekt Ruben Rosen Jacobsen met Luis Miguel over zijn avonturen in het Amazonegebied en zijn enorme taalvermogen. Luis Miguel spreekt namelijk meer dan 18 talen, en heeft er meer dan 30 geleerd. Hij is een hyperpolyglot, maar heeft hij ook een geheime truc?<...

Het is misschien wel het belangrijkste medicijn dat we kennen: de placebo. Het geneesmiddel dat echt werkt, ondanks dat er geen werkzame bestanddelen in zitten. Hoe kan dat? En moet een arts de placebo dan niet vaker voorschrijven?

In deze bijzondere aflevering van Focus, opgenomen op het NPO Podcast Festival met live publiek, gaat presentator Lara Billie Rense in gesprek met Andrea Evers. Zij is hoogleraar gezondheidspsychologie aan de Universiteit Leiden en dé placebo-expert van Nederland.

Andrea legt uit langs welke mechanismen het placebo-effect werkt, wat een nocebo is, en hoe we de kracht van pl...

Chiptechnologie is niet alleen goed voor snelle telefoons, slimme computers of zelfrijdende auto’s. Ook ons lichaam kan ermee verbeterd worden. Verbonden met het brein, met als taak om belangrijke lichaamsfuncties te herstellen. Zoals horen, zien, lopen of weer praten.

Maar zo’n chip in je brein vraagt ook veel van het lichaam, en van een patiënt. Hoe zorg je ervoor dat zo’n chip het juiste effect heeft in het lichaam en wanneer mag je überhaupt een chip in iemands lichaam implanteren? 

De vooruitzichten voor deze technologische ontwikkeling zijn veelbelovend en gaan razendsnel, maar roep...

Wat als je, door ziekte of na een ongeluk, blind of verlamd raakt? Je verliest een deel van je lichaamsfuncties en moet een nieuwe manier van leven opbouwen. Ingrijpende gevolgen, waarbij de wetenschap steeds vaker een handje kan helpen.

Met een chip in het brein kunnen hersengolven omgezet worden in gesproken tekst. Camerabeeld kan verwerkt worden tot zicht, of met elektrische impulsen kunnen benen weer bewegen. De afgelopen jaren werden deze technieken getest op mensen, met positieve resultaten. Maar is er ook een keerzijde?

Dat en meer onderzocht verslaggever Stijn Goossens voor deze aflevering. Deze...

We dragen technologische apparaten steeds dichter op ons lichaam, vaak met als doel om onze gezondheid in de gaten te houden. We meten stappen, hartslag en slaap, en tegenwoordig zelfs ons stressniveau.

Maar kan draagbare technologie voorkomen dat we stress ervaren? Of zorgt al die technologie juist voor meer stress?

Die vragen stelt presentator Lara Billie Rense in deze aflevering aan Matthijs Noordzij, hoogleraar gezondheidspsychologie en technologie aan de Universiteit Twente. Hij doet onderzoek naar het meten van stress met de zogeheten wearables, technologie die je aan en op je lichaam draagt.

Een stap niet gemeten is een stap niet genomen. Het horloge om je pols en de telefoon in je broekzak houden continu bij of je wel voldoende beweegt, goed slaapt of misschien niet te gestrest bent. Maar wat doen we met al die gegevens? Leren we onze lichamelijke gezondheid daadwerkelijk beter kennen, of worden we er misschien juist ongezonder van?

In deze aflevering bespreekt verslaggever Stijn Goossens zijn zoektocht naar een antwoord op de vraag waarom we ons lichaam zo nodig moeten meten. En wat kunnen we dan allemaal met al die data?

In gesprek...

In dierentuin Blijdorp scheppen wetenschappers gorillapoep om kanker te bestrijden. De virussen in deze poep kunnen namelijk niet alleen een tumor aanvallen, maar helpen het lichaam ook om de kanker te bestrijden op lange termijn.

Op steeds grotere schaal doet men onderzoek naar deze bizarre maar veelbelovende therapie. Hoe werken deze virussen? Kunnen we elk soort virus hiervoor gebruiken? En kan het de kankerbehandeling van de toekomst zijn?

Die vragen stelt presentator Lara Billie Rense in deze aflevering aan Geertje van der Horst, medisch bioloog aan het LUMC in Leiden. Zij verkent de toepassing van...

Kunnen virussen de kankerbehandeling van de toekomst worden? In het LUMC doen ze uitgebreid onderzoek naar deze zogeheten 'oncolytische' virussen in prostaatkanker.

Verslaggever Ruben Rosen Jacobson ging langs om de experimenten met eigen ogen waar te nemen. In deze aflevering vertelt hij over de labmuizen met lichtgevende tumoren en de hoopgevende bijdrage die zij leveren aan dit onderzoek.

📺 Meer weten? Kijk dan naar de TV-aflevering van Focus over kankerbestrijdende virussen, met Petra Grijzen.

📱 Ga naar onze Instagram of TikTok voor filmpjes van de labmuizen

Lees & bekijk ook: 

Virussen maken ons soms ziek, maar ze kunnen juist ook heel nuttig zijn voor ons. Ze spelen een sleutelrol in ecosystemen, houden ons immuunsysteem op scherp, en we kunnen ze inzetten om medicijnen bij onze organen naar binnen te smokkelen.

Daarover spreekt presentator Lara Billie Rense deze aflevering met viroloog Marjolein Kikkert. Marjolein legt uit wat zo'n virus precies doet, in welke smaken ze komen, en hoe we hun evolutionaire trucjes in ons eigen voordeel kunnen gebruiken.

🎧 Luister ook aflevering 1 van deze podcastserie over Vriendelijke Virussen.

📺 Meer weten? Kijk dan naar de TV-aflevering van Fo...

Welk beeld krijgen we in de media voorgeschoteld van virussen? Welke taal wordt er gebruikt om erover te praten? Verslaggever Ruben Rosen Jacobson zoekt het uit.

Virussen zijn met het blote oog niet waar te nemen, maar ze kunnen wel de hele wereld in zijn greep houden. De recente Covid-pandemie of de Spaanse griep.. door alle doden, nare ziektes en pandemieën in de geschiedenis zijn virussen nooit echt onze vrienden geweest.

Weinig mensen dus die deze ziektemakers het voordeel van de twijfel willen geven. Toch is daar misschien wel reden toe.

📺 Meer wete...

De mode-industrie produceert continu goedkope nieuwe kleding die van ver weg naar ons toe verscheept wordt. Vervolgens kopen we te veel, dragen het te weinig en gooien het te gemakkelijk weer weg. Dat resulteert in bergen wegwerpkleding. 

Zijn de huidige businessmodellen van de fashionindustrie nog wel van deze tijd? En hoe kunnen fashion ondernemers de slag naar duurzaamheid maken?

Daarover gaat presentator Lara Billie Rense in gesprek met Kim Poldner. Zij is lector circulaire businessmodellen aan de Haagse Hogeschool en houdt zich al bijna twintig jaar bezig met de duurzame modesector.

⏩Dit was de...

Onze maatschappelijke verslaving aan kleding is slecht voor de planeet. Kledingwinkels hebben elk seizoen meerdere collectiewissels, kleding wordt zo goedkoop mogelijk geproduceerd en over de hele wereld verscheept. 

Hoe keren we het tij? Welke alternatieven zijn er, zodat de consument én de industrie kunnen verduurzamen?

Focus-verslaggever Stijn Goossens bezocht de Dutch Sustainable Fashion Week om te leren over de initiatieven die bestaan, en hoe die oplossingen uit hun duurzame niche kunnen breken. Hoe maken we van duurzame fashion het nieuwe normaal?

⏩In de volgende afleveringen gaat presentator Lara Billie Rense in gesprek met Kim...

Hoe komt het dat onze kledingindustrie zo milieuonvriendelijk, verleidelijk en verslavend is? En hoe worden wij als consumenten beïnvloed om toch mee te gaan in alle modehypes?

Daarover spreekt presentator Lara Billie Rense deze aflevering met gedragsonderzoeker Judith Roumen. Vanuit de psychologie onderzoekt ze wat consumenten drijft en kan belemmeren in het maken van duurzamere keuzes. Met die wetenschappelijke kennis adviseert Milieu Centraal overheden, bedrijven en vooral consumenten.

🎧 Luister ook aflevering 1 van deze podcastserie over Fast Fashion.

📺 Meer weten? Kijk dan naar de TV-aflevering van Focus over Fast Fashion, met Petra Grijzen.

...

Iedereen heeft kleding nodig, dus is het niet gek dat we regelmatig kleren kopen. Maar zijn we er misschien in doorgeslagen?

Grote kledingmerken en webwinkels hebben van Fast Fashion steeds meer een norm gemaakt: veel kleding voor weinig geld en van lage kwaliteit. Na een paar keer dragen verdwijnt het in de prullenbak en gaan we weer shoppen. En dat systeem richt flink wat schade aan.

Zien we kleding inderdaad als wegwerpproduct in Nederland? Verslaggever Ruben Rosen Jacobson ging op verkenning in een winkelcentrum en bij een textielverwerker.

📺 Meer weten? Kijk dan naar de...

Lange tijd werden vrouwen uitgesloten van medische en neuropsychologische onderzoeken. Hun hormoonhuishouding zou ingewikkeld en daarmee onpraktisch zijn voor wetenschappelijke studies. Logisch gevolg is dat kennis over de invloed van vrouwelijke hormonen uitblijft.

Hoogleraar neurocognitieve klinische psychologie Ellen de Bruijn brengt daar nu verandering in. Zij gaat uitzoeken wat de invloed van de vrouwelijke hormonen is op hun gedrag en de hersenen.
 
Zie ook
In de podcast wordt verwezen naar het boek ‘Wij zijn onze hormonen’ van Max Nieuwdorp

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:

Host: Lara Billi...

Terwijl de maatschappij doordendert, de ene dag de andere lijkt, verandert de samenstelling van geslachtshormonen bij vrouwen continu. En dan zijn er ook nog levensfases waarin hun geslachtshormonen excessief veranderen: de puberteit, een zwangerschap en de overgang. Dat is even gezond als ongemakkelijk.

Moeten vrouwen daar individueel mee dealen of kunnen we hen als maatschappij tegemoet komen? Verslaggever Maartje Braam zocht het uit.
 
Zie ook

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie do...

Psychiater Iris Sommer zag en ziet tijdens haar werkende leven dat vrouwen anders ziek worden dan mannen. Als het aan haar ligt, gaan we vrouwen in de gezondheidszorg dan ook anders behandelen. Ze pleit voor genderspecifieke zorg. In deze aflevering hoor je haar wetenschappelijke inzichten over de verschillen tussen mannen en vrouwen, haar verbazing en de lange weg die de gezondheidszorg nog bewandelen kan.

De televisie-uitzending van Focus over de Menopauze is op 1 november om 22:50u te zien op NPO 2 en vanaf dan ook op NPO Start. 
 
Zie ook:
Het symposium Eva is geen Ad...

Tijdens de overgang nemen de vrouwelijke geslachtshormonen in rap tempo af. Hoe is dat voor onze eigen presentator Lara Billie Rense, die in de overgang zit en tegelijkertijd in transitie is? Waar sommige vrouwen tijdens de overgang geholpen zijn met wat extra vrouwelijke hormonen, verkent Lara Billie onontgonnen terrein. Samen met verslaggever Maartje Braam bespreekt Lara Billie diens overwegingen om de situatie te gebruiken en met hormonen te experimenteren onder begeleiding van specialisten in de transzorg.

Kijk/lees ook:

De televisie-uitzending van Focus over de Menopauze is op 1 november om 22:50u te zien op NPO 2...

Op festival ‘Nacht van Ontdekkingen’ in Leiden duikt presentator Sander Nieuwenhuijsen met neurowetenschapper Michiel van Elk diep in de psychedelica. Van Elk onderzoekt als universitair hoofddocent de werkingen en effecten van psychedelische middelen op de hersenen. Ook is hij ervaringsdeskundige op het gebied van geestverruiming. In het boek 'Een Nuchtere Kijk op Psychedelica' beschijft hij een ommekeer in hoe we tegen psychedelica aankijken: van tripmiddel tot geneesmiddel.

Aan het eind van het gesprek krijgt het aanwezige publiek de kans om vragen te stellen.

Onbewust en met het grootste gemak laten mensen online data achter. Daarmee geven ze hun gegevens aan gigantische datasets waarmee bedrijven en instanties de meest nauwkeurige inzichten krijgen in menselijk gedrag. Kunnen wetenschappelijke studies daaraan tippen?  

Met langlopende studies als LifeLines in Groningen misschien wel. In het noorden van Nederland zijn 167.000 mensen al 17 jaar bereid om hun meest intieme gegevens te delen met de wetenschap. Al die data hebben ervoor gezorgd dat Sandra Brouwer, hoogleraar arbeidsparticipatie, de effecten van Covid-19 op de arbeidsmarkt nauwkeurig kon onderzoeken.  

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door: Duration: 00:21:53

Meer dan 450.000 Nederlanders leveren vrijwillig een bijdrage aan wetenschappelijke onderzoek via hun deelname aan cohortstudies.

In cohortonderzoek wordt een afgebakende groep met een gemeenschappelijk kenmerk over een lange periode herhaaldelijke gemeten en gevolgd; van tweelingen of specifiek de bewoners van een wijk of tot 167.000 inwoners van Drenthe, Groningen en Friesland.

Dit levert wetenschappers unieke data op voor onderzoek naar bijvoorbeeld veroudering, erfelijkheid en risicofactoren voor ziektes.

Van vragenlijsten en hartfilmpjes tot poep- en bloedsamples, de vrijwilligers geven veel. Maar levert het hun persoonlijk ook iets op? Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen zet verschillende Nederlandse cohortstudies...

Het cliché is waar: iedereen is uniek. Mensen verschillen van elkaar in geslacht, lichaamsgewicht, bloedwaardes, etniciteit, leefstijl, noem maar op. Farmaceuten staan voor de uitdaging om voor zo’n bonte verzameling één werkend medicijn te ontwikkelen. Daarvoor testen ze hun medicijnen eindeloos op proefpersonen, maar die proefpersonen zijn niet divers genoeg, stelt promovenda Linda Al-Hassany. Daarom wil zij zoveel mogelijk verschillende mensen enthousiast maken om proefpersoon te worden, om de wetenschap vooruit te helpen, maar ook zodat elk mens uiteindelijk het juiste medicijn krijgt voorgeschreven.

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:
Host: Lara Billi...

Hoe is het om proefpersoon te zijn, bijvoorbeeld in geneesmiddelenonderzoek? Wat zijn de risico’s en wat levert het op?

Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen ondervindt het aan den lijve. Hij doorloopt het selectieproces en de medische keuring, om vervolgens in de kliniek een medicijn ingespoten te krijgen wat nog niet eerder op mensen is getest. Wie zijn ‘gezonde’ proefpersonen, wat is hun motivatie en hoe is dynamiek tijdens het verblijf? En krijgt hij last van bijwerkingen of was het toch een placebo?

Algemeen directeur Perry de Jongh van onderzoekscentrum ICON legt uit welke fases een medicijn moet d...

Deze week een speciale aflevering van Focus, vanaf het festivalterrein van Lowlands. Want ook festivals zijn een bijzonder interessante plek voor wetenschappelijk onderzoek en op Lowlands is daar een heel programma voor opgetuigd: Lowlands Science.

Focus-verslaggevers Stijn Goossens en Rose Heijnen gingen langs bij de wetenschappers die op Lowlands hun onderzoeken demonstreren, maar ook daadwerkelijk resultaten proberen verzamelen. 

Wat kun je meten bij een festivalpubliek? En wat is er op lowlands allemaal te leren van de wetenschap? Je hoort het in deze speciale aflevering van Focus. 

In deze aflevering hoor je onder andere:

Meten is weten. Daarom krijgt de coach van Feyenoord, Arne Slot, na afloop van wedstrijden een uitdraai van het aantal afgelegde kilometers en het aantal sprints van elke voetballer. Feyenoord is daarin niet uniek. De prestatie van topsporters wordt nauwkeurig gemeten. De rolstoelsport blijft daarin achter. Daar komt verandering in. Mede door onderzoeker Rienk van der Slikke. Hij ontwikkelde een meetsysteem dat met behulp van sensoren nauwkeurig in beeld brengt wat een rolstoelsporter doet tijdens een training of wedstrijd. En die data is interessant voor de sporter, de coach, het publiek én de mensen die bepalen in welke mate p...

Bij rolstoelbasketbal zie je sporters in een rolstoel sporten. Wat je niet ziet is dat alle rolstoelbasketballers zijn ingedeeld in een puntensysteem. Je handicap bepaalt je punten en een team bestaat uit een maximaal aantal punten. Terwijl de sporters zich in het zweet werken, zit de coach te rekenen.

In deze aflevering hoor je hoe de parasport via classificaties streeft naar eerlijke wedstrijden. Verslaggever Maartje Braam spreekt met rolstoelbasketballer Mariska Beijer over haar leven als topsporter, de weg ernaar toe en de invloed van haar handicap op het veld.  

Zie ook: 
Hier kun je de...

Stel je voor dat je een ongeluk krijgt en de rest van je leven veroordeeld bent tot een rolstoel. Wat voor model kies je dan? Ga je voor een stoel waarmee je de blits kunt maken op de dansvloer of heb je liever een stevig model die je overeind houdt bij onverwachte bewegingen? Zeker bij kinderen – die gemiddeld zo’n 6 centimeter per jaar groeien en constant veranderen – is de keuze niet eenvoudig. Terwijl het juist voor jongeren belangrijk is om in alle omstandigheden comfortabel en vaardig te zijn in hun rolstoel, zegt kinderfysiotherapeut en onderzoek Marleen Sol. ‘Als kinderen vaardig...

Er zijn allerlei redenen dat mensen afhankelijk worden van een rolstoel. Ze komen erin terecht door aangeboren aandoeningen, op vroege of latere leeftijd. Of plotseling door een ongeluk. Wat de aanleiding ook is, iedere nieuwe rolstoelgebruiker moet behendig worden in een stoel op wielen. Maar hoe doe je dat eigenlijk, leren rolstoel rijden?

Verslaggever Ruben Rosen Jacobson gaat langs bij een rolstoel-sportmarkt georganiseerd het Wheelchair Skills Team voor zijn eerste rolstoelvaardigheidstraining, van niemand minder dan de dertienjarige coach Sebas. Ook spreekt hij diverse rolstoelgebruikers over hun ervaring met het hun eigen maken van dit ‘verlengstuk van het li...

Gezonde darmen en een goed gemoed gaan hand in hand. Depressie kan veranderingen in de samenstelling van bacteriën in de darmen veroorzaken, maar er zijn nu ook aanwijzingen dat het verband mogelijk de andere kant op werkt. Lara Billie Rense spreekt Robert Kraaij en André Uitterlinde, beiden vanuit Erasmus MC betrokken bij een onderzoek gepubliceerd in Nature Communications. Hoe kwam deze studie tot stand en wat kunnen de gevolgen zijn voor de behandeling van of misschien wel het voorkomen van depressie? 
 
In het onderzoek onder 1054 deelnemers aan het ERGO-onderzoek van het Erasmus MC en 3211 deelnemers van de H...

Hoe diverser de samenstelling van bacteriën in darmen hoe beter, maar hoe stimuleer en vul je de juiste bacteriën aan en maak je je darmen gezonder? Zijn voedingssupplementen zoals pre- en probiotica uit potjes en zakjes een goede snelle oplossing of kun je je beter richten op de ingrediënten in de pan? 
 
Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen gaat op onderzoek uit. Als consument in de supermarkt en de drogisterij koopt hij voeding voor de darmen. Een zakje met dertig miljard ‘goede’ bacteriën en butyraat in de vorm van een pil. Op het gezonde boodschappenlijstje van kok Jesse...

Darmen zijn je 'tweede brein'. Al die bacteriën in je darmen bepalen mede hoe je je voelt en gedraagt. Er leven meer bacteriën in de darmen dan dat ons lichaam cellen heeft en ze hebben allemaal invloed op onze gezondheid. Hoeveel invloed heb je zelf op de samenstelling van dat microbioom? 
 
Lara Billie Rense spreekt met darmmicrobioloog Koen Venema. Hij onderzoekt alle factoren die de samenstelling van onze darmbacteriën kunnen beïnvloeden. Van de plaats waar je woont, wat je eet, tot de manier waarop je geboren bent. De bacteriën in onze darmen zijn va...

Eten heeft invloed op ons lichaam, zoveel weten we. Maar wat is de relatie tussen wat we eten, onze darmen en onze lichamelijke en geestelijke gezondheid?  Dat onderzoekt podcast Focus in de komende vier afleveringen.  
 
In deze aflevering sturen verslaggever Sander Nieuwenhuijsen en Lara Billie Rense een monstertje poep naar de wetenschappelijke start-up InnerBuddies. Aan de hand van de poep brengt het bedrijf hun microbioom in kaart, met als resultaat een op maat gemaakt, uiterst persoonlijk dieetadvies waarmee de gezondheid van de darmen een boost gegeven kan worden. Diëtiste en mede-eigenaar van de start-up Jella Theeuwen legt...

Complotdenkers maken online gebruik van machtige marketing machines. Dat maakt dat je als argeloze internetgebruiker wordt verleid om in complotten te gaan geloven. Communicatie- en informatiewetenschapper Kitty Smeekes zet zich in om ons weerbaar te maken tegen deze slimme beïnvloedingstechnieken. Ze maakt een onderscheid tussen mensen die anderen willens en wetens manipuleren en mensen die vervolgens worden beïnvloed. In deze aflevering hoor je hoe je complotten kunt leren herkennen.

Het TV-programma Focus met Petra Grijzen besteedt ook aandacht aan complotdenken. Kijk deze aflevering terug via NPO Start.

Lees & Luister ook:

 The...

In deze aflevering: een exclusief interview met de AIVD!

Complotdenken kan soms onschuldig lijken, maar het geloven in geheime samenzweringen kan grote gevolgen hebben. Dat is de boodschap van een recent rapport van de AIVD over 'anti-institutioneel extremisme'.

Verslaggever Ruben Rosen Jacobson gaat op interview bij de AIVD om dit rapport te bespreken. Welke dreiging zien zij vanuit deze hoek van de samenleving? Hoe ziet deze groep mensen eruit? En hoe moeten wij hiermee omgaan?

Podcast Focus onderzoekt in vier afleveringen hoe we het geloof in geheime samenzweringen kunnen verklaren. Wat is het...

Cognitief psycholoog Rolf Zwaan beschrijft hoe gezonde nieuwsgierigheid kan doorslaan in complotdenken. Een tipje van de sluier: om de chaotische werkelijkheid te begrijpen hebben we allemaal een ‘hang naar samenhang’, maar mensen die in complottheorieën geloven zien overal verbanden. 

Wat zijn de gevolgen van complotdenken? Podcast Focus onderzoekt in vier afleveringen hoe we het geloof in geheime samenzweringen kunnen verklaren. Wat is het gevaar ervan? En hoe maak je mensen weerbaar?

Het TV-programma Focus met Petra Grijzen besteedt ook aandacht aan complotdenken. Kijk deze aflevering terug via NPO Start.

In deze aflevering verwij...

Voor buitenstaanders lijkt het vaak onbegrijpelijk hoe iemand gaat geloven in een platte aarde of een wereld geregeerd door reptielen of bloeddorstige satanisten. Maar dit proces begint vaak klein, en de rol van het internet valt hierbij niet te onderschatten.

Verslaggever Ruben Rosen Jacobson kruipt in de huid van een beginnend complotdenker en duikt het konijnenhol, om zo beter te begrijpen hoe iemand in samenzweringen gaat geloven. Hij krijgt hierbij begeleiding van cognitief psycholoog Rolf Zwaan.

Wat zijn de gevolgen van complotdenken? Podcast Focus onderzoekt in vier afleveringen hoe we het geloof in geheime samenzweringen...

Wat is een dissociatieve identiteitsstoornis, hoe het ontstaat het en waarmee word je geconfronteerd als je ermee leeft? En wat zegt wetenschappelijk onderzoek over deze stoornis en hoe wordt het in de praktijk behandelt?
 
Presentator Sander Nieuwenhuijsen spreekt met Christel Kraaij (klinisch psycholoog), Anne Lagemaat (DIS is Me) en Eline Vissia (GZ-psycholoog en promoveerde op het onderwerp DIS) op het NPO Luister Podcastevent. Ook is er ruimte voor vragen vanuit het publiek in TivoliVredenburg. 
 
Lees & kijk ook: 
 
DIS is me - online project over de ervaringen van mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis 
 
Hi...

Veel natuur in Nederland is eigenlijk cultuurlandschap. Toch willen we graag dat een deel van onze natuur ook echte wilde natuur wordt. Of daarop lijkt. Daarom wordt in Nederland flink geïnvesteerd in rewilding, waarbij wilde dieren terug worden gebracht in ons landschap. Hoe moeten wij mensen ons tot dieren verhouden op ons kleine stukje aarde?   

Dat vraagt Lara Billie Rense aan Maarten Reesink, docent 'Human-Animal Studies' aan de Universiteit van Amsterdam. Hij schreef het boek: ‘Dier en mens: de band tussen ons en andere dieren’ en pleit voor het medeburgerschap van dieren.  
 
Lees en kijk ook...

Als het goed is worden dieren bij herintroducties niet zomaar lukraak uitgezet. Vooraf wordt onderzoek gedaan hoe de kans van slagen het grootst is, waarbij rekening gehouden wordt met invloed op het ecosysteem en mogelijke overlast voor mensen.   
 
De herintroductie van dieren als bevers, otters en raven past in een bredere trend. Blijkbaar vinden we het als maatschappij de moeite waard om te investeren in het terugbrengen van dieren die we als mens eerder uitgeroeid hebben of waar eigenlijk geen plek meer voor was. Maar hoeveel moet wij ons bemoeien met die processen, kunnen we de natuur nie...

Is er in de Nederlandse natuur genoeg plek voor wilde dieren? Podcast Focus onderzoekt in vier afleveringen hoe uitgestorven dieren opnieuw worden uitgezet in de Nederlandse natuur. 
 
Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen gaat op pad met beverbeheerder Wilmar Swinkels van het Waterschap Limburg en hoort en ziet hoe bevers te werk gaan in Limburgse beken en hoe er ingegrepen wordt bij overlast.  
 
Lara Billie Rense spreekt in de studio Britt van Zelst (WUR & NIOO), die promoveert op haar onderzoek op de sociaal-ecologische effecten van bevers in antropogene landschappen als Nederland.
 
Zelf op pad om de bever...

Is er in de Nederlandse natuur genoeg plek voor wilde dieren? Podcast Focus onderzoekt in vier afleveringen hoe uitgestorven dieren opnieuw worden uitgezet in de Nederlandse natuur. 
 
Hoe succesvol zijn ‘gewilde dieren’, wilde dieren die we graag terug willen? Neem de bever. Die stierf in 1826 in uit, maar werd in de jaren tachtig succesvol terug naar Nederland gebracht. Sindsdien knaagt en graaft ie hier weer uitbundig. Soms iets te enthousiast.. 
 
Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen spreekt bestuurder Chrit Wolfhagen van het Waterschap Limburg over de overlast die de dieren veroorzaken in de provincie en welke stappen ze nemen om...

Binnenkort bieden we weer wekelijks de beste wetenschapsverhalen, aansluitend en aanvullend op het gelijknamige NPO2-programma: Focus. 
Verslaggevers van de NTR-wetenschapsredactie gaan het veld en de laboratoria in om verslag te doen van het onderzoek in de praktijk. In de studio ontvang Lara Billie Rense wetenschappers voor een verdiepend gesprek over hun vakgebied.  

Op zondag 14 mei is de derde editie van het NPO Luister Podcastevent in TivoliVredenburg in Utrecht. Focus is er ook, we gaan een bijzonder live experiment doen en je hebt de kans om zelf vragen te stellen aan de gasten. Wil je dat ni...